Księżyc - garść ciekawostek

Na początek kilka faktów:

• To jedyny naturalny satelita Ziemi.
• Jest piątym co do wielkości księżycem w Układzie Słonecznym.
• Odległość od środka Ziemi do środka Księżyca to 384 403 kilometrów.
• Średnica srebrnego globu wynosi 3474 kilometrów.
• Kamienna kula waży 70 trylionów ton.
• Księżyc krąży wokół Ziemi z prędkością 3700 kilometrów na godzinę.
• Pełen obieg wokół Ziemi zajmuje mu nieco ponad 27 dni.

Podwójna planeta

Nierozerwalna więź

Żadna inna planeta w Układzie Słonecznym, poza małym Plutonem, nie może pochwalić się Księżycem o tak dużej masie w stosunku do jej własnej. Srebrny glob i Ziemia są tak zbliżone rozmiarami i krążą w tak małej odległości od siebie, że niektórzy astronomowie wolą mówić o „podwójnej planecie”, gdyż te dwa ciała niebieskie są ze sobą nierozerwalnie związane. Dokładne obserwacje pozwalają stwierdzić, że Księżyc jest do nas zwrócony cały czas tą samą stroną. Jedna jego strona jest nieco cięższa od drugiej i przyciąganie Ziemi, która ma masę 80 razy większą niż naturalny satelita, powoduje, że ten zawsze obraca się do nas stroną cięższą.

Smak zwycięstwa

Pierwszy obraz niewidocznej strony Księżyca otrzymaliśmy po połączeniu siedemnastu nieostrych fotografii wykonanych przez radziecką sondę Łuna 3 w 1959 roku. Nagrodą dla grupy młodych uczonych, zajmujących się kosmonautyką, było kilka butelek szampana. Picie znakomitego francuskiego trunku w Moskwie, w czasie głuchej zimy, było czymś równie godnym uwagi, jak ich osiągnięcie. Kilka lat wcześniej pewien zamożny francuski ekscentryk ogłosił publicznie, że ofiaruje skrzynkę swojego najlepszego szampana pierwszej osobie, która pokaże mu fotografię drugiej strony Księżyca.

Przypływy i odpływy

Księżyc nie jest tylko biernym i posłusznym towarzyszem Ziemi. Jego przyciąganie powoduje przypływy i odpływy. Na punkt na powierzchni naszej planety położony bezpośrednio pod Księżycem działa najsilniejsze przyciąganie, co powoduje, że powierzchnia oceanu unosi się o ponad metr. Z drugiej strony Ziemi przyciąganie jest najsłabsze, dlatego ocean „oddala się” od Księżyca, również się unosząc. Nasz glob obraca się raz na 24 godziny, ale wybrzuszenia oceanu zawsze są zsynchronizowane z położeniem Księżyca, dlatego w każdym punkcie na wybrzeżu obserwuje się dwa przypływy i dwa odpływy na dobę.

Srebrny glob powoli oddala się od naszej planety

Księżyc oddala się od Ziemi z szybkością około 3 centymetrów na sto lat. Gdy Apollo 11 wylądował na jego powierzchni w 1969 roku, uczeni zmierzyli szybkość oddalania się satelity. Wynik - 3,8 centymetra na stulecie - potwierdził wcześniejszą teorię Jeffreysa. Powolny dryf Księżyca powoduje wydłużenie doby o dwie tysięczne sekundy na sto lat. W chwili powstania naszej „podwójnej planety” kamienna kula znajdowała się dziesięć razy bliżej niż obecnie, a doba trwała sześć godzin.

Wyścig na Księżyc

Radziecki start

Stany Zjednoczone i ZSRR prześcigały się w kosmicznych programach i misjach mających na celu dotarcie do srebrnego globu. Na początku to Związek Radziecki przodował w wyścigu. W 1959 ZSRR wysłało sondę w kierunku Księżyca - rozbiła się ona o jego powierzchnię, ale mimo tego Łuna 2 była pierwszą sondą, która dotarła do innego ciała niebieskiego. Kolejna - Łuna 3 przesłała pierwsze w historii zdjęcia odległej strony naturalnego satelity. Już dwa lata później - 12 kwietnia 1961 roku - Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek w historii poleciał w kosmos. Wykonał on jedno okrążenie dookoła Ziemi i spędził w kosmosie 1 godzinę 48 minut.

Epokowe osiągnięcie

Amerykanie pozostawali w tyle. Zaspali start, lecz dokonali czegoś, przy czym bledną osiągnięcia innych. Mało kto pamięta o sukcesach Związku Radzieckiego. Zostały one przyćmione 20 lipca 1969 roku, kiedy to dwaj członkowie załogi Apollo 11, Neil Armstrong i Buzz Aldrin, zostali pierwszymi ludźmi lądującymi na Księżycu. Korekta miejsca lądowania pochłonęła niemal wszystkie resztki paliwa. Tego zostało na 30 sekund lotu, gdy nagle zapalił się wskaźnik sygnalizujący kontakt z gruntem. Eagle wylądował!

Załoga Apollo 11: Neil A. Armstrong, Michael Collins i Edwin E. Aldrin Jr.

Słynne cytaty

Kilka godzin później Armstrong wypowiedział najbardziej pamiętne zdanie tego stulecia: „To tylko mały krok dla człowieka, ale ogromny skok dla ludzkości”. Co ciekawe, Amerykanin pomylił się - zamierzał powiedzieć „mały krok dla jednego człowieka...”. Mało kto wie, że drugie zdanie wypowiedziane przez niego brzmiało: „Powierzchnia jest pokryta drobnym pyłem, który uniósł się kopnięty. Pył przywiera cienkimi warstwami do butów jak sproszkowany węgiel”. Zdanie to przeznaczone było dla geologów i oznaczało początek nowej fazy badań Księżyca. Piętnaście minut później Aldrin opisał widok bardziej poetycko: „Wspaniałe pustkowie”.

Telewizyjna transmisja

Cały świat oglądał przekazywany przez prymitywną kamerę telewizyjną obraz dwóch ludzi, usiłujących przywyknąć do chodzenia po księżycowym globie, gdzie siła ciążenia jest sześć razy mniejsza niż na Ziemi, próbujących zatknąć w pyle amerykańską flagę i pozujących do najciekawszych zdjęć, jakie kiedykolwiek zrobili turyści. Jednak ich głównym zadaniem było przywiezienie na naszą planetę próbek z Księżyca. W drogę powrotną zabrali ze sobą 21 kilogramów kamieni i pyłu, które wkrótce stały się przedmiotem intensywnych badań 130 geologów.

Mistyfikacja?

Jaki sport uprawiano na Księżycu?

Jest 6 luty 1971 roku. Trwa misja Apollo 14. To już drugi raz, gdy Alan Shepard bierze udział w locie kosmicznym. Jako najstarszy astronauta (47 lat) w programie dowodzi statkiem. Jest to trzecia wizyta człowieka na srebrnym globie.

Zwolennicy teorii spiskowych uważają, że do lądowania na Księżycu i spacerze po jego powierzchni nigdy nie doszło, a całość to mistyfikacja, przeprowadzona w jednym z Hollywoodzkich studiów filmowych i to jak twierdzą - dość nieudolnie. Ich argumenty? Słynna, amerykańska flaga łopocząca na wietrze, którego nie ma prawa być na srebrnym globie. Na każdy argument i dowód świadczący, że człowiek nigdy nie odcisnął stopy na naturalnym satelicie, pojawiały się wytłumaczenia i kontrdowody. Czy jednak kiedykolwiek dojdziemy do ostatecznego stanowiska w tej sprawie? Wydaje się, że wątpliwości raz zasiane pozostaną już na zawsze.