Jak kształtowały się teledyski na przestrzeni dekad?

Początki

Pierwszy krok w kierunku teledysku zrobiono już w 1894 roku. To właśnie wtedy Edward B. Marks i Joe Stern zatrudnili elektryka George'a Thomasa i różnych wykonawców w celu promowania ich piosenki „The Little Lost Child”. Używając czarnoksięskiej latarni, czyli najprostszego z możliwych aparatów projekcyjnych rzutujących obraz ze szklanych przeźroczy, Thomas wyświetlił serię obrazków podczas występów na żywo. Stało się to popularną formą rozrywki znaną jako ilustrowanie piosenki.

Trzy dekady później popularność zdobyły tzw. short films. Były to krótkie, bo trwające do ośmiu minut produkcje, które puszczano przed głównymi filmami w kinie. To tak, jakby dziś leciały zamiast reklam przed seansem. Najczęściej były to po prostu nagrania artystów podczas ich koncertów lub, gdy wykonywali utwory w studiu muzycznym. Po 10 latach zaprzestano tego typu praktyk. Pomysł pozostał, zmienił tylko miejsce wykorzystania. Krótkie filmy z popisami artystów trafiły do szaf grających. Technologia robiła wrażenie.

Pierwszy videoclip i era MTV

Za pierwszy teledysk w dzisiejszym rozumieniu tego słowa uznaje się obraz promujący nieśmiertelne „Bohemian Rhapsody” zespołu Queen. Choć przed nim powstał teledysk, chociażby do utworu „Help” The Beatles, to terminu videoclip użyto po raz pierwszy właśnie w odniesieniu do hitu grupy Queen. O jego powstaniu krążą zresztą liczne legendy. Mimo że sam klip nie jest krótki, bo trwa nieco ponad 6 minut i jest w nim dużo zmieniających się scen, to miał powstać w zaledwie cztery godziny! Spełniał on wszystkie cechy, które mieszczą się w aktualnej definicji teledysku, czyli dynamiczny montaż, fabuła, efekty specjalne, postmodernistyczna forma. Ramy te są jednak często naginane i zupełnie nikt się tym nie przejmuje.

Rozkwit i światową popularność teledyski zaczęły zdobywać od roku 1981. To właśnie wtedy wystartowała pierwsza muzyczna telewizja. MTV zna każdy. Pierwszy teledysk wyemitowany w stacji to „Video Killed The Radio Star”. Lepiej wybrać chyba nie można było. Proroczy tytuł. A sam klip? Widzów zaskoczyła przede wszystkim niespotykana wcześniej stylistyka. Oprócz świecących marynarek zastosowano tu mnóstwo efektów specjalnych i filtrów obrazu. Kolorowo, efektownie, błyszcząco tak wyglądał początek, który nadał kształt popkulturze lat 70. i 80 ubiegłego wieku. Wpływ ten widać zresztą do dziś. Tylko w porównaniu do dzisiejszych wideoklipów, panie w teledysku grupy The Buggles były bardziej ubrane. Pierwsze duże medium telekomunikacyjne łączące ze sobą moc stereofonicznego dźwięku z wizualnym efektem, bo tym niewątpliwie było MTV, nadające muzykę 24 godziny na dobę w dużym stopniu odpowiada za światowy sukces gwiazd takiego formatu jak np. Madonna.

Teledyskiem uznawanym za najbardziej przełomowym jest niezmiennie od 1984 roku Thriller Michaela Jacksona. Ten niemal 14 minutowy obraz jest fabularyzowanym popisem efektów specjalnych. To piosenka jest wpleciona tu w fabułę etiudy filmowej, a nie na odwrót. Wszystko przedstawione jest w ramach klasycznego horroru. Teledysk wyreżyserował twórca The Blues Brothers – John Landis. Był to pierwszy przypadek, gdy do realizacji teledysku zatrudniono twórcę filmów fabularnych. Klip kosztował 800 tysięcy dolarów. Sukces Jacksona przyczynił się także do tego, że w MTV częściej puszczano afroamerykańskich wykonawców.

Bliżej nas

Nasz kraj nie pozostawał w tyle. Wystarczy wspomnieć o filmie „Pieśniarz Warszawy”, w którym wystąpił niezapomniany Eugeniusz Bodo. Można założyć, że fragment filmu jest najstarszym polskim teledyskiem. Pochodzi on z 1934 roku.

Za to pierwszym polskim wykonawcą, którego utwór pojawił się w stacji MTV, był zespół Lady Pank. W 1985 roku zespół wydał singiel promujący anglojęzyczne wydanie albumu Drop Everything. Choć sama treść utworów w języku angielskim odbiega całkowicie od treści polskich teksów, tytuł skojarzycie bez problemu. Oto jak teledysk do „Minus Zero” prezentował się na wizji największej muzycznej stacji telewizyjnej świata:

Niestety zespół nie zrobił kariery w Stanach Zjednoczonych.

Należy wspomnieć też o sytuacji na Węgrzech. Ballada rockowa Gyöngyhajú lány (Dziewczyna o perłowych włosach) grupy Omega, doczekała się teledysku już w 1969 roku. Wyprzedając hit zespołu Queen, także w kwestii wykorzystania efektów specjalnych. Po prostu nie istniało wtedy jeszcze określenie videoclip.

Internet Killed the Video Star

W czasach obecnych mamy pełną wolność. Nie trzeba wyczekiwać, aż stacja telewizyjna puści teledysk naszego ulubionego artysty, aby móc nagrać sobie go na popularne w latach 90. kasety VHS. Dziś, w każdej chwili możemy włączyć sobie to, co chcemy, wystarczy mieć połączenie z internetem. To przez ten kanał udostępniane jest obecnie wszystko. To w internecie odbywają się premiery nowych klipów. To także szansa dla muzyków, którzy niechętnie puszczani są w radiu czy telewizji. Mamy tu przede wszystkim na myśli „cięższą” odmianę muzyki, jak i tą alternatywną.

Najpopularniejszym teledyskiem w internecie jest wideoklip do Gangam Style koreańskiego zespołu PSY. Obejrzano go 2,5 miliarda razy.

Nagrywaliście teledyski z MTV na kasety VHS?