Stetoskop – działanie, specyfika i zastosowanie

Co to jest stetoskop?

Medyczny stetoskop znany jest również pod nazwą fonendoskopu i służy do osłuchiwania pacjenta, w szczególności jego klatki piersiowej, jamy brzusznej oraz serca. Pierwszy stetoskop wynalazł w 1816 roku francuski lekarz Rene Theophile Hyacinthe Laennec, a jego model wykonany był wówczas w całości z drewna (w kształcie lejkowatej rurki). W XX wieku stetoskop został udoskonalony przez kardiologa Davida Littmanna, który w 1963 roku wyposażył ten przyrząd diagnostyczny w membranę, znacząco poprawiając akustykę i poszerzając jego możliwości osłuchowe.

Dziś niemal każdy stetoskop zbudowany jest z dwóch podstawowych elementów, mianowicie głowicy, a także zestawu liry z drenem akustycznym. Badanie przeprowadzane przy wykorzystaniu stetoskopu jest całkowicie bezinwazyjne i w pełni bezpieczne dla pacjentów.

Jak działa słuchawka lekarska i co się bada stetoskopem?

Stetoskop jest jednym z głównych narzędzi pracy lekarza internisty, jednak z fonendoskopów korzystają również kardiolodzy, anestezjolodzy, pediatrzy, położnicy, pielęgniarki oraz ratownicy medyczni. Przyrząd ten doskonale nadaje się do osłuchiwania różnych partii ciała, ale powszechnie używany jest do badania rejonów brzucha i klatki piersiowej, szczególnie w okolicach serca i płuc.

Badanie stetoskopem odbywa się na poprzez bezpośredni kontakt głowicy ze skórą pacjenta, dlatego przed jego użyciem należy odsłonić wybraną część ciała. Dźwięki z klatki piersiowej albo jamy brzusznej odbierane są przez lejkowatą końcówkę/bębenek wyposażoną w specjalna membranę i przekazywane do uszu lekarza za pośrednictwem gumowych rurek zakończonych tzw. oliwkami. Fachowe użycie stetoskopu pozwala lekarzowi ocenić poprawność pracy poszczególnych narządów wewnętrznych lub stwierdzić ewentualne anomalie związane z ich funkcjonowaniem. Co ciekawe, stetoskop pozwala nie tylko na osłuchiwanie dźwięków płuc, serca czy narządów umiejscowionych w jamie brzusznej, ale umożliwia także precyzyjny pomiar ciśnienia krwi.

Wykorzystując stetoskop lekarz może stwierdzić u pacjenta m.in. zapalenie płuc i/lub obrzęk płuc, odmę opłucnową, mukowiscydozę, astmę oraz niewydolność serca. Diagnozowanie przy zastosowaniu stetoskopu wymaga wprawy, doświadczenia i odpowiedniej wiedzy, umożliwiającej prawidłową analizę dźwięków. Badanie stetoskopowe stanowi zazwyczaj podstawę i wstęp do dalszej diagnostyki stanu zdrowia pacjenta.

Czym się różnią stetoskopy? Rodzaje stetoskopów

Stetoskopy są przyrządami dosyć uniwersalnymi, bowiem mogą zrobić z nich użytek lekarze wielu różnych specjalności, jak również pielęgniarki czy ratownicy medyczni. Na rynku dostępne są jednak różne rodzaje i modele słuchawek lekarskich, dzięki czemu można je wykorzystać do bardziej dokładnej diagnostyki w obrębie danej specjalizacji.

Fonendoskopy można podzielić według różnych kategorii, a wśród najpopularniejszej wyróżnia się stetoskopy jednogłowicowe (jednostronne) i stetoskopy dwugłowicowe (dwustronne). Innym kryterium podziału stetoskopów lekarskich jest ich bezpośrednia funkcja. W ramach tej specyfikacji możemy wyróżnić następujące rodzaje tych przyrządów:

• stetoskopy internistyczo-pediatryczne
• stetoskopy kardiologiczne,
• stetoskopy anestezjologiczne,
• stetoskopy położnicze.

Stetoskop internistyczno-pediatryczny to uniwersalny przyrząd medyczny, który pozwala zarówno na zbadanie rytmu pracy serca, perystaltyki jelit oraz diagnostykę stanu zdrowia dzieci. W przypadku typowych stetoskopów pediatrycznych istnieje możliwość odbierania oraz analizowania dźwięków niskich i wysokich, głowica bywa nieco mniejsza i jest cieplejsza w dotyku.

Stetoskop kardiologiczny to specjalistyczny sprzęt używany do oceny kardiologicznej pacjenta. Przyrząd ten jest zwykle cięższy i większy od innych modeli, a jego budowa i specyfika działania umożliwiają precyzyjne rozróżnianie wielu tonów bicia serca oraz innych dźwięków (np. szmerów).

Stetoskop anestezjologiczny spotykany jest najczęściej w gabinetach lekarzy anestezjologów, ale jest również często używany przez pielęgniarki oraz na oddziałach intensywnej terapii. Wyposażony jest w jednostronną głowicę, która ułatwia badanie trudno dostępnych miejsc. Stosowany jest przede wszystkim do mierzenia ciśnienia tętniczego krwi.

Z kolei stetoskop położniczy (akuszerski), zwany również jako słuchawka Pinarda, to prosty w konstrukcji przyrząd medyczny w kształcie trąbki/podłużnego kielicha. Sprzęt ten służy do osłuchiwania brzucha ciężarnej kobiety, a dokładnie – do auskultacji (nasłuchiwania dźwięków) tętna płodu w łonie matki.

Poszczególne modele stetoskopów mogą różnić się też między sobą wielkością, kolorystyką oraz rodzajem użytych materiałów.