Prawda o gladiatorach i kciuku w górę

Prawda o gladiatorach i kciuku w górę

Niewiele jest gestów tak dobrze znany i wszechobecnych jak kciuk w górze. Jak doszło do rozpowszechnienia tego z pozoru niewinnego gestu, który we wielu współczesnych kulturach oznacza „wszystko jest w porządku”?

Powszechnie uważa się, że pochodzi on od Rzymian i walk gladiatorów. Kciuk w górę miał oznaczać życie, a kciuk w dół śmierć. Historycy nie mają wątpliwości, że jest to mit. O ile prawdą jest to, że w czasach walk gladiatorów w Koloseum i wcześniej w znacznie większym Circus Maximus publiczność mogła decydować o losach powalonego gladiatora gestem ręki, o tyle nigdy nie został on dokładnie przedstawiony w antycznej sztuce.

W przypadku, gdy publiczność domagała się śmierci wojownika, pokazywała gest „pollice verso”. Łaciński termin w przybliżonym tłumaczeniu oznacza tyle, co „obrócony kciuk”. Tłumaczenie to nie jest jednak dość dokładne. Do dziś nie zachowały się także żadne relacje, które opisywałyby gest w najdrobniejszych szczegółach. W związku z tym nie jesteśmy w stanie określić ze 100-procentową pewnością, w jaki sposób był ułożony kciuk, gdy widownia chciała krwi. Równie dobrze tłum mógł przypadkowo wymachiwać nim wokół.

Jak wyglądało głosowanie za życiem? Nie odbywało się to za pomocą kciuka w dół ani gestu, w którym wędrował on ku górze. Zamiast tego trzeba było ukryć go w pięści, tworząc gest znany jako „pollice compresso”, czyli „ściśnięty kciuk”.

Są to jedynie spekulacje. Według jednej z nich łatwiej było odróżnić decyzję tłumu, gdy ten używał wspomnianych gestów. Z dużej odległości łatwiej jest odróżnić „obrócony kciuk” od zamkniętej pięści niż kciuk w górze od kciuka w dole. Gesty te uważa się także za symboliczne. Spiczasty kciuk reprezentował pragnienie publiczności, aby zwycięski niewolnik uniósł broń i dobił pokonanego, podczas gdy ukryty kciuk symbolizował chęć pozostawienia go przy życiu i schowania broni przez zwycięzcę, tak samo, jak lud schował swoje kciuki. Idąc tym tropem, gest „obróconego kciuka” mógł polegać na machaniu kciukiem w powietrzu, które miało naśladować ruch miecza.

W popkulturze nie ma jednak o tym ani słowa. Mit o kciuku wzniesionym w górę i w dół jeszcze mocniej zakorzenił się dzięki filmowi „Gladiator” z 2000 roku, w którym to Joaquin Phoenix pokazuje kciuk skierowany w dół, czym jednoznacznie skazuje jednego z walczących na śmierć. Reżyser Ridley Scott powiedział później, że scena ta została zainspirowana obrazem z 1872 roku zatytułowanym „Pollice verso”.

gladiatorzy, cesarz, kciuk w gore, kciuk w dol, zycie, smierc

Fragment obrazu „Pollice verso” źródło: wikimedia

Przez wielu uznanych historyków obraz ten jest jeszcze jednym przykładem niezrozumienia pojęcia „pollice verso”. Jest to szczególnie zaskakujące, bo malarz, który stworzył dzieło, Jean-Léon Gérôme był niezwykle szanowanym artystą historycznym znanym na całym świecie ze swoich „archeologicznie poprawnych obrazów historycznych”. Gérôme został opisany jako „uczony klasycysta”, który przed pierwszym ruchem pędzla na płótnie dokładnie zgłębiał temat swojego kolejnego obrazu i dbał o historyczną poprawność przedstawionych scen. Przed przystąpieniem pracy nad „Pollice verso” artysta badał rzeczywiste elementy zbroi z ruin Pompejów, aby gladiatorzy na jego obrazie wyglądali autentycznie. Legendarna wręcz dbałość o szczegóły jest prawdopodobnie powodem, dla którego jego interpretacja „pollice verso” została zaakceptowana przez naukowców i była szeroko rozpowszechniana nawet po tym, jak okazała się błędna.

Jeśli to nie Rzymianie są źródłem gestu kciuka w górę, to kto? Nie można stwierdzić tego jednoznacznie. Pozostają nam jedynie domysły. Chociaż gestykulacja kciukiem była powszechna we wielu kulturach na przestrzeni dziejów i miała różne znaczenia, to co dziś oznacza kciuk w górę i w dół ma swoje podstawy w stosunkowo nieodległej przeszłości.

obiad, kciuk w gore, malarstwo

Reprodukcja obrazu „Obiad” źródło: bimago

Gest kciuka w górze można zaobserwować na obrazie hiszpańskiego artysty Diego Velázquez z 1617 roku zatytułowanego „Obiad”. To, co on oznacza, nie jest pewne i pozostawia szerokie pole do interpretacji. W poszukiwaniu konkretów należy przenieść się do 1979 roku, kiedy to Desmond Morris opublikował swoją pracę pt. „Gestures: Their Origins and Distribution”. Autor twierdzi, że kciuk w górę wywodzi się od zwyczaju panującego w średniowieczu, kiedy to ludzie dokonujący transakcji lizali swoje kciuki i dociskali je do siebie nawzajem, tak jak obecnie uściskają sobie dłonie. Z biegiem czasu zwyczaj ten zredukował się do zwykłego wyciągnięcia kciuka ku górze na znak aprobaty.

Chociaż źródło gestu nadal nie jest pewne, przynajmniej wiemy, jak doszło do jego rozpowszechnienia. W celu wyjaśnienia tego należy przenieść się do czasów II wojny światowej. Podczas drugiego ze światowych konfliktów gest podniesionego kciuka był szybkim sposobem poinformowania naziemnej załogi, że amerykański pilot jest gotowy do wzbicia się w powietrze.

Spekuluje się, że piloci z USA, a konkretniej członkowie Brygady Latających Tygrysów, amerykańscy piloci walczący w Chinach podpatrzyli to od Chińczyków, którzy jako pierwsi piloci (lub jedni z pierwszych) używali tego gestu. Istnieją na to dowody w postaci historycznych zdjęć. Dla Chińczyków w tamtym czasie gest kciuka uniesionego ku górze oznaczał „numer jeden” lub „dobrą robotę” w zależności od kontekstu. Wersja amerykańskich pilotów oznaczała „jestem gotów” lub „wszystko dobrze, mogę startować”.

kciuk w gore, historia, geneza, co oznacza

źródło: p40hawksnest.co.nf

Od tej pory poszło już gładko. „Gotowe” szybko przekształciło się w prosty sposób ukazania, że wszystko jest w porządku, gdy nie było możliwe wyrażenie tego werbalnie. Sygnał został przejęty przez resztę amerykańskiego wojska, które w trakcie wielu kampanii w całej Europie wykorzystywali ten gest, co doprowadziło do tego, że został on przejęty przez miejscową ludność i żołnierzy z innych armii.

Od tamtego czasu symbol kciuka w górze tymczasowo stracił na popularności tylko w latach 60., ale dzięki Hollywood, a zwłaszcza Fonzie i jego uniesionemu ku górze kciukowi w „Happy Days” ponownie znalazł się na topie.

Dziś, dzięki powszechnemu użyciu kciuków w górę, oznaczających „lubię to” lub „dobry” oraz kciuków w dół we wielu popularnych serwisach społecznościowych i aplikacjach przeznaczonych na urządzenia przenośne nie wyobrażamy sobie, aby gest ten mógł w przyszłości przestać być używany.

fot. pixabay.com

Komentarze czytelników:

Brak komentarzy do artykułu - Twój może być pierwszy!

pomidor

* Wysyłając komentarz, potwierdzasz znajomość regulaminu portalu. Autor komentarza ponosi odpowiedzialność za jego treść, z kolei wydawca portalu zastrzega sobie możliwość moderacji treści i publikacji wyłącznie komentarzy najlepszych merytorycznie.

Sześć ścian, czyli sześcian - charakterystyka

Sześć ścian, czyli sześcian - charakterystyka

Sześcian to trójwymiarowy obiekt, który ma 6 przystających kwadratowych ścian. Wymiary wszystkich 6 kwadratowych ścian sześcianu są takie same.

Naczynie Dewara

Naczynie Dewara – dlaczego jest niezbędne przy pracy z ciekłym azotem? Wyjaśniamy

Jeśli korzystasz w swojej pracy z właściwości ciekłego azotu, wiesz zapewne, że gaz ten wymaga odpowiednich warunków przechowywania i transportu.

Jakim człowiekiem był Roman Dmowski?

Jakim człowiekiem był Roman Dmowski? Książki pokazują jego prawdziwe oblicze!

Polska zawdzięcza swą niepodległość ludziom odważnym, mądrym i wytrwałym w dążeniu do celu. A Roman Dmowski na pewno należał do wybitnego grona osób, które nieustannie walczyły o dobro całego kraju.

Ile miast jest w Polsce? Niewiele zabrakło do okrągłej liczby

Ile miast jest w Polsce? Niewiele zabrakło do okrągłej liczby

Liczba miast w Polsce jest zmienna. Z czasem nowe miejscowości otrzymują status miasta, a inne je tracą. Najświeższe dane pochodzą z 2019 roku. Ile obecnie miast jest w Polsce?

Kameleony zmieniają zabarwienie skóry nie tylko w celu ukrycia s

Kameleony zmieniają zabarwienie skóry nie tylko w celu ukrycia się

Podstawowym faktem o kameleonach znanym większości z nas jest ten mówiący o jego niezwykłej możliwości zmiany koloru skóry. Według powszechnie panującego przekonania jest to mechanizm obronny.

Pierwsze planety spoza Układu Słonecznego zostały odkryte przez

Pierwsze planety spoza Układu Słonecznego zostały odkryte przez naszego rodaka, Aleksandra Wolszczana

Aleksandra Wolszczana znają jedynie najbardziej zainteresowani tematyką kosmosu. Czas to zmienić.

Tragiczna historia Roberta Wadlowa - najwyższego człowieka w dzi

Tragiczna historia Roberta Wadlowa - najwyższego człowieka w dziejach

22 lutego 1918 roku Amerykanka Addie Wadlow urodziła zdrowego, ważącego 4 kilogramy syna, któremu nadała imię Robert. W przeciwieństwie do większości dzieci rósł on wyjątkowo szybko.

O istnieniu witamin wiemy dzięki Polakowi, Kazimierzowi Funkowi

O istnieniu witamin wiemy dzięki Polakowi, Kazimierzowi Funkowi

Polscy naukowcy wnieśli ogromny wkład w świat nauki. Niedopuszczalne jest naszym zdaniem to, że wiele nazwisk zostało na przestrzeni lat zapomnianych.

Jak działają palce, skoro nie ma w nich mięśni?

Jak działają palce, skoro nie ma w nich mięśni?

Poruszanie palcami i możliwość chwytania są zapewnione m.in. dzięki mięśniom. Co jednak ciekawe nie znajdują się one bezpośrednio w palcach i kciukach.

Byk i czerwony kolor – jak jest naprawdę?

Byk i czerwony kolor – jak jest naprawdę?

Walka z bykiem przyzwyczaiła nas do obrazu, w którym zaciekle atakujące zwierzę szarżuje w kierunku matadora prowokującego go za pomocą koniecznie czerwonej płachty. Dlaczego rogacz tak wściekle reaguje na widok czerwieni?

Renifery to nie tylko pomocnicy Mikołaja. Co warto wiedzieć o ty

Renifery to nie tylko pomocnicy Mikołaja. Co warto wiedzieć o tych zwierzętach?

Renifery są najbardziej znane z tego, że ciągną sanie Świętego Mikołaja. Poza tym tak naprawdę niewiele o nich wiadomo. Najwyższa pora to zmienić.

Polub nas na Facebooku'u
W celu ułatwienia korzystania z serwisu, strona wykorzystuje pliki cookies (tzw. ciasteczka). Możesz zarządzać ustawieniami plików cookies, korzystając z opcji swojej przeglądarki internetowej. Kliknij zgadzam się, aby informacja ta nie pojawiała się ponownie.
Zgadzam się